maandag 30 december 2019

Mijn passies: horeca en Achterhoek

Dit is het laatste artikel op deze site. Eén waarbij mijn beide passies samenkomen. Het schrijven over nieuwe horecaproducten – de horeca die altijd mijn wereld was en ook altijd zal blijven - en de Achterhoek waar ik nú vooral over schrijf. Voor Natuurlijk Achterhoek beschrijf ik de mooiste streek van Nederland, gelegen in het oosten van Gelderland. De Achterhoek met zijn prachtige coulissenlandschap, rust en ruimte, gemoedelijke mensen en naoberschap. Met mooie horeca- en recreatiebedrijven, wijngaarden, oude stadjes en bed & breakfasts op het platteland.


Nozem Oil


In juni 2012 begon ik mijn site met Nozem Oil, een door de Zwarte Cross ontwikkelde festivaldrank, gemaakt van verschillende citrusvruchten en chili. Het wordt gepresenteerd als een race olie; mengsmering voor lichaam en geest. De slogan is ‘smerig lekker’. Nozem Oil heeft een stoere 1 liter-verpakking in de vorm van een plastic fles motorolie. Uiteraard is de partydrink te koop op festival de Zwarte Cross, in supermarkten en nu ook bij groothandels als Sligro.

 

 

Zwarte Cross


De Zwarte Cross in Lichtenvoorde medio juli is absoluut uniek in festivalland: een combinatie van muziek, theater, motorsport en stunts met 33 podia en vele contrasten in het programma: er is een Cross en een Kermis, Poëzie en een Playa, een Universitent en een Oase, een Gospel Church en een Gaycafé. Door die tegenstrijdigheden is het festival een bizarre mix van ingrediënten. Het motto in 2019 was: ‘Niks is onmogelijk’.

© Foto: Ton van Vliet

De organisatie, Feestfabriek Alles Komt Goed BV, staat altijd garant voor originele ideeën en bizarre invalshoeken, ook voor de horeca op het terrein. Naast allerlei eettentjes was er in 2019 een ‘snackmuur met Michelinster’. Haute cuisine uit een hagelnieuwe festivalautomatiek, Le Clique Claque. Sterrenchef Rik Jansma van restaurant Basiliek in Harderwijk en tevens voorzitter van restaurantvereniging JRE Nederland, bedacht drie topgerechten voor snackbarprijzen. Met kaviaar, kreeft, croque monsieur en Kemperlandhoen. Zo waren de bourgondische festivalgangers gegarandeerd van goed eten en hoefden ze dankzij het fastfood niet te veel te missen van het programma. Uitgebreid tafelen op niveau kan natuurlijk ook op de Zwarte Cross, in sterrenrestaurant Le Carburateur.

Je moet dit grootse festival ooit meegemaakt hebben! Helaas: Zwarte Cross 2020 is al helemaal uitverkocht met 220.000 betalende bezoekers. Niet normaal meer. De organisatie is dan ook professioneel en perfect. Wat ook mooi is: ze verduurzamen elk jaar wat meer. De Zwarte Cross streeft naar 100% recycling in 2023!

't Gas geet los op de Zwarte Cross'. © Foto: Ton van Vliet

 

Bierbrouwerijen

In de Achterhoek houden ze erg van feesten, en drinken ze als het even kan graag Grolsch bier. In Groenlo werd in 1615 voor het eerst Grolsch bier gebrouwen, en wel in de kelders van brouwerij De Klok. Vele generaties vonden er werk, bijna vier eeuwen lang. Ook al verhuisde de brouwerij in 2004 naar Enschede, Grolsch in de bekende beugelfles zal altijd hét bier van de Achterhoek blijven.

Sinds najaar 2018 wordt er weer bier gebrouwen in Groenlo, bij stadsbrouwerij Brouwersnös. De brouwerij is gesticht door de nazaten van de familie De Groen, de grondleggers van Grolsch. Tijdens de World Beer Awards 2019 in Londen won Brouwersnös zes prijzen. Eén van die zes ‘Netherlands Winner’ is Kopstoot, een gin-infused bier dat samen met driesterrenkok Jonnie Boer van De Librije is ontwikkeld. Jonnie Boer vindt het leuk om er af en toe één te drinken, omdat het hem doet denken aan het café van zijn vader, waar de nodige kopstootjes genuttigd werden. Zo staat tenminste op de site te lezen. Drankenhandel De Klok, een volle dochter van Grolsch, distribueert de speciaalbieren van Brouwersnös.

Nóg dieper de Achterhoek in, en je belandt in Winterswijk, bij bierbrouwerij Wenters. Een trendy craft bierbrouwerij, waar in acht vergistingstanks per maand 12.000 liter bier vervaardigd kan worden. Wentersch – dialect voor Winterswijk – is trots op de regio. Niet voor niets worden zoveel mogelijk grondstoffen uit de streek in de speciaalbieren verwerkt. Neem bijvoorbeeld het Gagelbier; dat is gebrouwen met zelf geplukte gagel, een moerasplantje uit het Korenburgerveen, een bijzonder natuurgebied. Het Druivenbier is gemaakt met druiven van Wijngoed Hesselink uit Winterswijk. De verse hop van hopkwekerij Hogenelst uit Zieuwent is verwerkt in de Achterhoek Pale Ale. De koffie van de Winterswijkse koffiebranderij Hesselink is verwerkt in het speciaalbier Gerrit en de mout komt van vloermouterij Masterveld uit de buurtschap Ratum. De firma Mueller uit Lichtenvoorde ontwierp de lager- en gisttanks speciaal voor Wentersch.
Brouwerij Wentersch heeft een eigen proeflokaal met een hippe bar en een winkel. Op zaterdag is hier het bekende bostelbrood te krijgen. Bostel is een restproduct van het brouwen. Een mooi staaltje circulaire economie.




Een absolute biertopper is Steve Gammage van de Bronckhorster Brewing Company. In 2010 startte de Engelsman met bier brouwen op een boerderij, midden tussen de weilanden op 3 km afstand van Bronkhorst, het kleinste stadje van Nederland. Op ambachtelijke wijze worden er zowel klassieke bierstijlen als innovatieve bieren gebrouwen. Steve gebruikt alleen natuurlijke ingrediënten, de beste moutsoorten en verfijnde hopsoorten. Met name zijn speciaalbieren en de Barrel Aged-bieren (op houten vaten gelagerd) vallen regelmatig in de prijzen. Zelfs in Japan en Australië zijn ze gek op Steve’s bieren uit de Achterhoek. De prijzenkast van de Bronckhorster Brewery Company puilt intussen wel uit. Speciaalbiercafés verkopen de Bronckhorster Bieren op fust en op fles. En ze staan op de kaart bij verschillende restaurants in de Achterhoek. De bierbrouwerij is nog altijd in privé-bezit. Ik bezocht de brouwerij in 2013. Klik hier voor de het artikel.

Steve Gammage; © Foto Ton van Vliet


Meer weten over bieren uit de Achterhoek? Ga dan naar Alain Schepers in Ruurlo, de ‘meester in bier’ van Bierista. Hij spreekt en schrijft over bier en verzorgt bieropleidingen in het hele land. Informatieve site met veel invalshoeken voor het gerstenat.


Wijn, cider en likeur


Dan zijn er nog de vele – nationaal en internationaal - prijswinnende wijnen van de Verenigde Achterhoekse Wijnbouwers. Want er is ook wijnbouw in de Achterhoek. In bijna elke gemeente is wel een mooie wijngaard in het landschap te vinden. Altijd met een wijnproeflokaal - want wijn proeven hoort erbij – en soms met een bed & breakfast of een mini-camping. Op de foto de wijnen van Oerlegoed bij Gendringen: Ontiegelijk Rosé, Onmundig Rood en Alderbastend Wit. Wijnbouwer Leon Masselink heeft ook nog wijnoed Montferland in ‘s-Heerenberg.


© Foto: Ton van Vliet


Cider Drinks is de maker van natuurlijke en traditionele cider, gemaakt van 100% appels uit - ja hoe kan het anders-  de Achterhoek. Er wordt geen concentraat, water of koolzuur aan toegevoegd. Ook worden geen geur-, kleur- en smaakstoffen gebruikt. Cider is licht alcoholisch, mousserend en bijzonder geschikt als welkomstdrankje bij feestelijke gelegenheden of recepties. Het assortiment bestaat uit drie sparkling, mousserende ciders met een verschillend alcoholpercentage en een eigen smaakprofiel. Het bedrijf is gevestigd op landgoed De Velhorst bij het oude stadje Lochem.

Het Laatste Woord is een kleine ambachtelijke stokerij met restaurant in het buitengebied van Winterswijk, waar Volckmar Kroes vanuit liefde en passie likeuren stookt. De basis is zuivere alcohol en fruit. Niet alleen likeuren worden er gemaakt, maar ook heerlijke distillaten. Zoals het Winterswijks Goud, limoncello, de kruidenbitter Wilddrupje, absint, gin, en diverse eaux-de-vie, gemaakt van Achterhoeks fruit, zelfs uit eigen boomgaard. De topper is de sinaasappellikeur met een sinaasappelaroma, een aangenaam bittertje en een hint van koffie. Het alcoholpercentage is 28%, zodat de likeur een aangenaam zachte afdronk heeft. Ook verkrijgbaar in een sterkere versie, met 40% alcohol. De laatste trots uit de stokerij is een eau-de-bière, gestookt van Achterhoeks bier! In de zomer geeft Volckmar Kroes regelmatig een rondleiding in de stokerij.


Producenten


In de Achterhoek zitten tal van bedrijven die een rol spelen in de landelijke horeca. Neem Aviko in Steenderen, de bekende producent van frites en vele hoogwaardige aardappelspecialiteiten en allerlei varianten. Wat ooit begon met 32 aardapelboeren aan een keukentafel, is bijna 60 jaar later uitgegroeid tot een mondiale onderneming. Bij Aviko zit de aardappel in de genen. Voor de Oerfriet gebruiken ze de Agria-aardappel; deze werd geselecteerd vanwege z’n volle aardappelsmaak. In 2019 werd ook de Oerfriet met Schil geïntroduceerd. Op Horecava 2020 lanceert het bedrijf La Cuisine Belge Ultrafraîche: echte Belgische friet gemaakt van Bintje uit de Belgische klei. Slechts licht geblancheerd.

De bakwanden en frituurfornuizen van Hewigo Apparatenfabriek in Winterswijk gaan de hele wereld over. Daar tegen de Duitse grens aan vind je ook de duurzame koffiebrander Hesselink Koffie. Hesselink is nog de enige grote familiebranderij van Nederland. In het dorp Ulft, in de gemeente Oude IJsselstreek, zit Giesen Coffee Roasters dat koffiebranders produceert voor winkels, koffiebranderijen en industriële doeleinden. Iedere brander is handgemaakt door vakmensen uit de Achterhoek. In ’s-Heerenberg vind je Hulkenberg, producent van o.a. vaatwaskorven en afvalcontainers. Het zijn bedrijven die je tegenkomt op beurzen als de Horecava of Gastvrij Rotterdam. Kaak in Terborg produceert accessoires en apparatuur voor de bakkerijsector, een wereldspeler van formaat. Natuurlijk zijn er nog veel meer namen aan dit rijtje toe te voegen!

Productie van koffiebrander bij Giesen Coffee Roasters. © Foto: Ton van Vliet


Vernieuwende horecazaken


Ook in de Achterhoek vind je mooie en vernieuwende horecabedrijven. Ik noem er een paar in Winterswijk: De StrandLodge is gelegen bij een in de jaren dertig gegraven natuurbad. Chef-kok Mike Vrijdag werd in 2016 voor zijn uitstekende kookkunst beloond met een Michelinster. Hij werkt uitsluitend met regionale en vernieuwende ingrediënten uit de Achterhoek. Evenals Nel Schellekens. Deze kok gebruikt alles van het dier en kookt ‘van kop tot kont’. Zij staat voor 100% no waste (geen afval), en houdt van ‘het korte keten koken’. Na 25 jaar chef en eigenaar van De Gulle Waard te zijn geweest, begon Schellekens voorjaar 2019 in Het Keunenhuis. Haar culinaire proeftuin zit in een monumentale scholtenboerderij, eigendom van Natuurmonumenten. Uit Winterswijk komt ook Nadia Zarouali; de tv-kok is bekend van 24/7 Kitchen, al woont ze tegenwoordig in Almere.

Gerecht van Mike Vrijdag bij de StrandLodge. © Foto: Ton van Vliet


Restaurant Welgelegen in Groenlo is een inspirerende locatie, idyllisch gelegen aan de gracht, waar je een bootje kunt huren. De toiletten hebben een absolute wow-factor en het terras is een plaatje. De Ollie Mölle bij de eeuwenoude watermolen in Borculo is een restaurant met een bib gourmand. Of de Orangerie De Pol tussen Doetinchem en Gaanderen, van een jong stel. Het restaurant zit in een adembenemende locatie: een orangerie midden in het groen. Gekookt wordt met producten uit de Achterhoek die op fietsafstand te vinden zijn, gecombineerd met internationale kooktechnieken. De Pol is aangesloten bij Les Jeunes Restaurateurs.

Orangerie De Pol tussen Doetinchem en Gaanderen. © Foto: Ton van Vliet

Bij Broods in Zeddam bestel je broodjes vanuit de auto of de fiets. Zelfs ruiters kunnen met hun paard langs het bestel- en afhaalloket rijden. En dat gebeurt regelmatig. Broods, in een karakteristiek pand met veel hout en glas, is een vaste stek voor wandelaars en fietsers aan de rand van het bos. Een andere mooie horecagelegenheid in het Montferlandse bos is ’t Peeske in Beek, bij een bergmeertje. In de bossen van Ruurlo ligt De Heikamp ofwel DHKMP. Bij het veelzijdige horeca- en recreatiebedrijf eet je ook nog eens de lekkerste pannenkoeken van Nederland. De kok werd winnaar van het NK Pannenkoeken in 2017 en 2018. Er is een Klimbos voor durfals, een Liefdespad voor verliefde stelletjes en een Kabouterpad voor kinderen. DHKMP is ook nog eens gelegen naast het grootste heggendoolhof ter wereld.


Traditionele gastvrijheid


Dan zijn er nog die traditionele horecabedrijven die als een warme deken voor de gast zijn. Herberg De Gouden Leeuw in het stadje Bronkhorst, hotel-restaurant Bakker in Vorden, De Roode Leeuw in Terborg. De Gouden Karper – in de volksmond bekend als De Krent - in Hummelo. Stadsbierhuys De Waag in Doesburg dateert uit 1478 is de oudste horecagelegenheid van Nederland en staat vermeld in het Guinness Book of Records. Of Erve Kots op het platteland bij Lievelde, sinds 2018 met een eigen bierbrouwerij en een bierbelevingscentrum. In de Brouwhoes Experience kom je op een interactieve en educatieve manier meer te weten over het brouwproces. Oerkroeg Schiller in Aalten is een echte kroeg, met een authentieke sfeer. Een vertrouwd adres voor een pilsje van de tap of keuze uit de 40 speciaalbieren. Regelmatig zijn er verrassende muzikale acts en evenementen. Dit bruine café bestaat al 350 jaar. Het zijn allemaal mooie echt Achterhoekse familiebedrijven met een lange historie. Eigenlijk heeft bijna elk dorp wel zo’n klassieke horecazaak. Eén ding is zeker: gasten worden overal met open armen ontvangen, met de gastvrijheid die zo kenmerkend voor de Achterhoek is.


Hotel-restaurant De Roode Leeuw in Terborg. © Foto: Ton van Vliet


Boeken


Boeken die de Achterhoek overstijgen zijn uitgaves van mijn twee oud-collega’s bij vakblad Misset Horeca. In 'Wat maak je  me nu?’ houdt Bianca Roemaat uit Doetinchem een warm pleidooi voor correct taalgebruik op de menukaart, waardoor de kaart een belangrijk communicatiemiddel met de gast wordt. Het boek is voorjaar 2019 uitgekomen. Klik hier voor het artikel dat ik erover schreef.

Gloednieuw is De Frietkraam van horecajournalist en foodservice watcher Ubel Zuiderveld uit Winterswijk. Dit boek verschijnt uiterlijk maart 2020 en gaat over de vaderlandse frietcultuur. Hierin worden frietkramen, frietwagens en frietkiosken in het hele land geportretteerd. De frietkramen met een vaste standplaats zijn een verdwijnende eetcultuur in ons land. Eerder schreef de frietdeskundige boeken als Febo en het Nationaal Snack Handboek.

Wat plaatselijker is ‘Branders tappers en brouwers’, dat een mooi inkijkje geeft in 400 jaar kroegleven in het dorp Varsseveld. Gé Duitshof beschrijft de ontstaansgeschiedenis van de horeca in het dorp, met o.a. vijftien tapperijen rond de kerk in de 17e eeuw. Want zonder kerk geen kroeg, terwijl er toen nog geen 600 inwoners waren. De 78-jarige auteur is zelf geboren in De Ploeg, het bekende zalencentrum waarvan hij zelf later eigenaar was. Vijf generaties van zijn familie stonden er aan het roer. Het boek werd op 21 december 2019 ten doop gehouden en is te bestellen bij ge@duitshof.nl of boekhandel Rutgers in Varsseveld.


Het is wel duidelijk: ik breek een lans voor de Achterhoek. Ik zou zeggen: kom’s kieke en bezoek ter voorbereiding de site van Natuurlijk Achterhoek. Laat je inspireren door de mooie foto’s van landschapsfotograaf Jeroen de Jong.